- Katılım
- 21 Eki 2007
- Mesajlar
- 1,933
Kaplumbağalar - Chelonia (=Testudinata)
Ordo 2: Chelonia (=Testudinata) (Kaplumbağalar)
Mesozoik’in Permien döneminden günümüze kadar gelmiş olan bu takımın 14 kadar ailesi ve 350 kadar türü bulunur. Aktüel kaplumbağalar ile geçmiş jeolojik devirlerde yaşayanlar arasında büyük bir fark yoktur. Çok uzun ömürlüdürler. 20-100 yıl hatta bazı karasal türlerde olduğu gibi 200 yıl kadar yaşayanları (Örneğin Galapagos kaplumbağası, Testudo elephantopus) da vardır.
Kaplumbağalar, diğer sürüngenlerden ilk bakışta şu özellikleri ile ayrılırlar.
1. Vücut bir kabuk içindedir. Yalnız baş, boyun, kuyruk ve bacaklar serbest olup dışarıdadır.
2. Çenelerde dişler bulunmaz, bunun yerine çeneler keratinden yapılmış bir kılıfla kaplıdır. Hayvan öldüğünde bu kılıf ayrılabilir. Kılıfın serbest kenarı keskindir.
3. Kopulasyon organı (Penis) tektir. Kloak yarığı timsahlarda (Crocodilia) olduğu gibi boyunadır. Diğer sürüngenlerde ise eninedir.
Tipik bir kaplumbağa kabuğu kemikten yapılmış olup serttir. Çoğunda gövde omurları ve kaburgalar ile üst kabuk kaynaşmış durumdadır. Kemik yapıdaki kabuk üzerinde, genelde keratin plaklar bulunur. Suda yaşayan bazı türlerde ise yumuşak bir deri bulunur. Kabuğun üst kısmına Karapas (Carapax, Karapaks, Üst Kabuk), alt kısmına Plastron (Alt Kabuk) denir.
mailto:/contents/editor/607052.jpg
Şekil 58: Mauremys caspica (Çizgili Kaplumbağa)’da Karapas’da yer alan keratin ve kemik plakların isimlendirilmesi (Başoğlu ve Baran, 1977’den).
Kabuk tipik olarak muntazam kemik ve keratin plaklardan yapılmıştır. Üst kabukta bulunan keratin ve kemik plakların isimlendirilmesi aynıdır. Bunlar:
1. Nöral Plaklar (Neuralia, Vertebral Plaklar): Ortada omurlar ile kaynaşmış tek sıra halindedir. Bunların önünde omurlarla kaynaşmamış Nuchal Plak (Ense Plağı) bulunur. Nöral plakların arkasında, kuyruk üzerine gelen bölgede 1-3 Suprakaudal (Supracaudal) Plak bulunur.
2. Kostal Plaklar (Costalia): Yanlarda, kaburgalar (Costae) hizasında bulunurlar.
3. Marginal Plaklar (Marginalia): Kostal plakların dış tarafında kabuğu çevreleyen plaklardır.
Alt kabuk (Plastron)’da bulunan kemik ve keratin plakların isimlendirilmesi farklıdır. Hayvan ölünce keratin plaklar düşer. Önden arkaya doğru bu plakların isimlendirilmesi ve sayıları şöyledir:
Kemik Plaklar Keratin Plaklar
Epiplastron (çift) Gulare (çift)
Endoplastron (tek) Humerale (çift)
Hyoplastron (çift) Pektorale (çift)
Hypoplastron (çift) Abdominale (çift)
Xiphiplastron (çift) Femorale (çift)
Anale (çift)
Çeşitli ortamlarda: deniz, kara ve tatlısuda yaşarlar. Yarı sucul olanları da vardır. Karada yaşayanlar genel olarak bitkisel maddelerle, suda yaşayanlar da daha ziyade hayvansal gıda ile beslenirler. Yaşadıkları ortama göre morfolojileri de az çok değişiktir. Karasal olanlarda çoğunlukla kabuk kubbeli, ayaklar yumru şeklinde, bacaklar silindirik, parmaklar körelmiştir: sadece tırnaklar ayırt edilir. Sucul olanlarda kabuk, genelde dorso-ventral basıktır ve parmaklar bariz olup, ayak parmakları arasında yüzme zarı vardır. Deniz kaplumbağaları gibi iyice sucul olanlarda bacaklar iyice yassılaşmıştır, tam kürek şeklini almıştır.
Kaplumbağaların tamamı ovipardırlar. Sucul olanlarda dişiler yumurtalarını karada açtıkları çukura bırakırlar. Denizde yaşayanlar bile yumurtlamak için sahile çıkarlar. Yumurtadan çıkan yavru hemen denize döner.
mailto:/contents/editor/799328.jpg
Şekil 59: Plastronda yer alan keratin (üstte) ve kemik (altta) plaklar ile isimlendirilmeleri (Sol taraf hayvanın önü, sağ taraf ise hayvanın arka tarafıdır) (Başoğlu ve Baran, 1977; Özeti ve Atatür, 2001’den).
mailto:/contents/editor/806911.jpg
Şekil 60: Kaplumbağalarda ayak tipleri ( Budak ve ark., 2002’ye göre Başoğlu ve Baran, 1977’den).
Kaplumbağaların Sınıflandırılması:
Değişik şekillerde gruplandırmalar yapılmıştır. Bazılarına göre Athecae (kabuksuzlar) ve Thecaphora(kabuklular) olmak üzere iki alttakıma ayrılır. Fakat birçok yazarın ve burada bizim de kabul ettiğimiz gruplandırma şekli ise, boyun omurlarının yapısını dikkate alarak yapılan gruplandırmadır. Boyun omurlarının yapısına göre kaplumbağalar 2 alttakıma ayrılırlar.
Subordo 1: Pleurodira[Pleur: yan, dira: boyun]
Boyunlarını kabuk içine çekerken yana doğru bükerler. Kalça kemeri (Pelvis), kabuk ile kaynaşmıştır. Tamamı sucul olan türleri 2 ailede (Chelidaeve Pelomedusidae) toplanır. Güney yarımküredeki kıtalarda dağılış gösterirler.
Subordo 2: Cryptodira [Cryptos: gizli; dira: boyun]
Bu grupta boyun, kabuk içine yana bükülmeden “S” harfi şeklinde kıvrılarak çekilir. Bazılarında ise kabuk içine tam çekilmez. Kalça kemeri (pelvis), plastron ile kaynaşmaz, ayrıktır. 12 kadar aileye ayrılır. Bütün Kıtalara yayılmıştır. Ülkemizde yaşayan kaplumbağaların tamamı bu alttakıma dahil 6 aile (Testudinidae, Emydidae, Bataguridae, Cheloniidae, Dermochelyidae, Trionychidae) içerisinde sınıflandırılır.
Alıntıdır. Kaynak Turkheptil.org
Ordo 2: Chelonia (=Testudinata) (Kaplumbağalar)
Mesozoik’in Permien döneminden günümüze kadar gelmiş olan bu takımın 14 kadar ailesi ve 350 kadar türü bulunur. Aktüel kaplumbağalar ile geçmiş jeolojik devirlerde yaşayanlar arasında büyük bir fark yoktur. Çok uzun ömürlüdürler. 20-100 yıl hatta bazı karasal türlerde olduğu gibi 200 yıl kadar yaşayanları (Örneğin Galapagos kaplumbağası, Testudo elephantopus) da vardır.
Kaplumbağalar, diğer sürüngenlerden ilk bakışta şu özellikleri ile ayrılırlar.
1. Vücut bir kabuk içindedir. Yalnız baş, boyun, kuyruk ve bacaklar serbest olup dışarıdadır.
2. Çenelerde dişler bulunmaz, bunun yerine çeneler keratinden yapılmış bir kılıfla kaplıdır. Hayvan öldüğünde bu kılıf ayrılabilir. Kılıfın serbest kenarı keskindir.
3. Kopulasyon organı (Penis) tektir. Kloak yarığı timsahlarda (Crocodilia) olduğu gibi boyunadır. Diğer sürüngenlerde ise eninedir.
Tipik bir kaplumbağa kabuğu kemikten yapılmış olup serttir. Çoğunda gövde omurları ve kaburgalar ile üst kabuk kaynaşmış durumdadır. Kemik yapıdaki kabuk üzerinde, genelde keratin plaklar bulunur. Suda yaşayan bazı türlerde ise yumuşak bir deri bulunur. Kabuğun üst kısmına Karapas (Carapax, Karapaks, Üst Kabuk), alt kısmına Plastron (Alt Kabuk) denir.
mailto:/contents/editor/607052.jpg
Şekil 58: Mauremys caspica (Çizgili Kaplumbağa)’da Karapas’da yer alan keratin ve kemik plakların isimlendirilmesi (Başoğlu ve Baran, 1977’den).
Kabuk tipik olarak muntazam kemik ve keratin plaklardan yapılmıştır. Üst kabukta bulunan keratin ve kemik plakların isimlendirilmesi aynıdır. Bunlar:
1. Nöral Plaklar (Neuralia, Vertebral Plaklar): Ortada omurlar ile kaynaşmış tek sıra halindedir. Bunların önünde omurlarla kaynaşmamış Nuchal Plak (Ense Plağı) bulunur. Nöral plakların arkasında, kuyruk üzerine gelen bölgede 1-3 Suprakaudal (Supracaudal) Plak bulunur.
2. Kostal Plaklar (Costalia): Yanlarda, kaburgalar (Costae) hizasında bulunurlar.
3. Marginal Plaklar (Marginalia): Kostal plakların dış tarafında kabuğu çevreleyen plaklardır.
Alt kabuk (Plastron)’da bulunan kemik ve keratin plakların isimlendirilmesi farklıdır. Hayvan ölünce keratin plaklar düşer. Önden arkaya doğru bu plakların isimlendirilmesi ve sayıları şöyledir:
Kemik Plaklar Keratin Plaklar
Epiplastron (çift) Gulare (çift)
Endoplastron (tek) Humerale (çift)
Hyoplastron (çift) Pektorale (çift)
Hypoplastron (çift) Abdominale (çift)
Xiphiplastron (çift) Femorale (çift)
Anale (çift)
Çeşitli ortamlarda: deniz, kara ve tatlısuda yaşarlar. Yarı sucul olanları da vardır. Karada yaşayanlar genel olarak bitkisel maddelerle, suda yaşayanlar da daha ziyade hayvansal gıda ile beslenirler. Yaşadıkları ortama göre morfolojileri de az çok değişiktir. Karasal olanlarda çoğunlukla kabuk kubbeli, ayaklar yumru şeklinde, bacaklar silindirik, parmaklar körelmiştir: sadece tırnaklar ayırt edilir. Sucul olanlarda kabuk, genelde dorso-ventral basıktır ve parmaklar bariz olup, ayak parmakları arasında yüzme zarı vardır. Deniz kaplumbağaları gibi iyice sucul olanlarda bacaklar iyice yassılaşmıştır, tam kürek şeklini almıştır.
Kaplumbağaların tamamı ovipardırlar. Sucul olanlarda dişiler yumurtalarını karada açtıkları çukura bırakırlar. Denizde yaşayanlar bile yumurtlamak için sahile çıkarlar. Yumurtadan çıkan yavru hemen denize döner.
mailto:/contents/editor/799328.jpg
Şekil 59: Plastronda yer alan keratin (üstte) ve kemik (altta) plaklar ile isimlendirilmeleri (Sol taraf hayvanın önü, sağ taraf ise hayvanın arka tarafıdır) (Başoğlu ve Baran, 1977; Özeti ve Atatür, 2001’den).
mailto:/contents/editor/806911.jpg
Şekil 60: Kaplumbağalarda ayak tipleri ( Budak ve ark., 2002’ye göre Başoğlu ve Baran, 1977’den).
Kaplumbağaların Sınıflandırılması:
Değişik şekillerde gruplandırmalar yapılmıştır. Bazılarına göre Athecae (kabuksuzlar) ve Thecaphora(kabuklular) olmak üzere iki alttakıma ayrılır. Fakat birçok yazarın ve burada bizim de kabul ettiğimiz gruplandırma şekli ise, boyun omurlarının yapısını dikkate alarak yapılan gruplandırmadır. Boyun omurlarının yapısına göre kaplumbağalar 2 alttakıma ayrılırlar.
Subordo 1: Pleurodira[Pleur: yan, dira: boyun]
Boyunlarını kabuk içine çekerken yana doğru bükerler. Kalça kemeri (Pelvis), kabuk ile kaynaşmıştır. Tamamı sucul olan türleri 2 ailede (Chelidaeve Pelomedusidae) toplanır. Güney yarımküredeki kıtalarda dağılış gösterirler.
Subordo 2: Cryptodira [Cryptos: gizli; dira: boyun]
Bu grupta boyun, kabuk içine yana bükülmeden “S” harfi şeklinde kıvrılarak çekilir. Bazılarında ise kabuk içine tam çekilmez. Kalça kemeri (pelvis), plastron ile kaynaşmaz, ayrıktır. 12 kadar aileye ayrılır. Bütün Kıtalara yayılmıştır. Ülkemizde yaşayan kaplumbağaların tamamı bu alttakıma dahil 6 aile (Testudinidae, Emydidae, Bataguridae, Cheloniidae, Dermochelyidae, Trionychidae) içerisinde sınıflandırılır.
Alıntıdır. Kaynak Turkheptil.org
