KırpıkKurabiye
Elmas 2 Üye
- Katılım
- 1 May 2011
- Mesajlar
- 491
Alıntıdır ! (www.akvaryum.com)
[font=Verdana, Arial, Helvetica, sans-serif]
Öncelikle IŞIK NEDİR, kavramıyla başlamak istiyorum.
Işık Güneş'ten gelen enerjidir, yeryüzündeki bütün canlılar yaşamlarını Güneş'ten gelen bu enerjiye borçludular. Eğer Güneş'ten gelen bu daimi enerji olmasaydı, gezegenimiz bütün enerjisini çok kısa bir zamanda soğurup, tüm canlı neslinin aniden yok olmasına sebep olurdu.
Işık elektromanyetik bir dalgadır, doğası küçük elektromanyetik alanlar olan fotonların hareketlerine dayanmaktadır. Bu fotonlar çeşitli enerji seviyelerine göre gruplandırılırlar. Bunların arasında en bilineni görülebilir ışık seviyesidir. Bu spektrumda her dalga boyu farklı bir renkle gösterilir, örneğin Güneş'in rengi sarı gözükür, bu görülebilir ışık seviyesindeki en güçlü rengin sarı olması ile alakalıdır.
Tabi görülebilir ışığın yanında bir çok dalgaboyu daha vardır, bunların tamamına elektromanyetik spektrum adı verilir.
Işık bu anlatılanlardan çok daha kompleks bir yapıdır, fakat bizi ilgilendiren kısmı sürüngenler, özellikle kaplumbağalar, olduğu için üç başlıca ışık türünün ikisini konu olarak inceleyeceğim: ULTRAVİYOLE IŞINLARI, GÖRÜLEBİLİR IŞIK ve INFRARED IŞINLARI(incelenmeyecek) bu başlığın altında incelenecektir.
GÖRÜLEBİLİR IŞIK
Görülebilir ışık denince aklımıza gelen şey gece gündüz arasında fark edebildiğimiz renk değişiklikleridir, basitçe. Bu spektrum 390-700 nm arasındadır. Gözün görebildiği renk, ışığın dalga boyu ile alakalıdır, ne kadar güçlü bir ışık kaynağınız varsa, renkleri o kadar parlak görürsünüz. Ayrıca görülebilir ışık seviyesinde bilmemiz gereken bir önemli husus da ışığın sıcaklığıdır. Bu da Kelvin (K) ile gösterilir. Işık sıcaklıklarından bahsederken, düşük sıcaklıklar (kırmızı-sarı) 2500 Kelvin civarındayken (akkor lambalar), yüksek sıcaklıklar 4500K ve üzerine tekabül eder, ışık Kelvin'i arttıkça rek de beyaz ve mavi tonlarına doğru gider. Standart günışığı 5600 K civarındadır, bu 2000K dan 18000 K'ya kadar değişebilir(gün içi koşullara göre). Teraryumlarda ve akvaryumlarda doğal ışıklandıma taklit edilmek isteniyorsa, 6000 K 'lık floresanlar tercih edilmelidir. Hem teraryum canlıları he de bitkiler için uygun olan bu sıcaklık, teraryum bitkilerinin fotosentezi için de uygun spektrumdadır.
ULTRAVİYOLE IŞINLARI
Ultraviyole ya da UV elektromanyetik spektrumun yüksek enerjili kısmını oluşturur. Görülebilir ışık seviyesinin üzerindedir.
UV-Spektrumu üç ana başlık altında incelenir, bunlar dalgaboylarına göre sıralanmış UV türleridir:
.UVA dalga boyu en uzun olan A tarzı UV'dir. 320-400nm arasında değişen dalga boyu ile sürüngenler için çok önemli bir yere sahiptir.
.UVB dalga boyu orta seviye olan B tarzı UV'dir. 290-320nm arasında değişen dalga boyu ile sürüngenler için en önemli yere sahip olan UV türüdür.
.UVC dalga boyu en kısa olan C tarzı UV'dir. 180-290nm arasında değşen dalga boyu ile yaşayan tüm organizmalar için oldukça tehlikelidir.
---UVA : Yapılan araştırmlara göre UVA ışınları sürüngenlerin agnostik, üreme ve işaretçil davranışlarına önemli ölçüde katkı sağlıyor. Sürüngenler UVA ışık aralığını görebildiklerinden (320-400nm), UVA ışınları onların görüş biçimlerini etkiliyor. Yani, sürüngenizin yiyeceği ya da görebildiği herhangi bir nesne uvA spektrumu altında sürüngeninizin gözüne farklı gözüküyor. Sürüngenlerin işaretçil özelliklerinden biri olan renk değiştirme de bu sayede oluyor. UVA ışının yokluğunda sürüngeninizin doğal davranışları ve üretkenliği azalacaktır. Eğer sürüngeninizi üretmek ve onun uzun ömürlü olmasını istiyorsanız ona mutlaka uvA sağlamalısınız.
---UVB : UVB ışınları genelde 290-320 nm arasında tanımlanan ışınlardır, fakat 290-305 nm arasındaki bölüm en önemli olanıdır. Bu çok ta geniş olmayan spektrumda hayati olaylar döner, sürüngenler vücutlarında ki D3 vitamini 310 nm altındaki dalga boylarında sentezlerlerler. 310 nm üzerinde ise D3 sentezi durmakla beraber, vücütta var olan D3 te yıkıma uğrar. Bu sebeptendir ki vücut sıcaklığının D3 sentezi hızında kayda değer bir etkisi vardır.
---UVC : Sürüngenler ya da her hangi bir canlı için faydalı değildir. Sterilizasyonda kullanılır. Akvaryum için üretilen uvC filtreler, içerisinden geçen tüm canlı organizmaları yok etmek için tasarlanmışlardır. Bu sayede su sterilizasyonuna önemli bir katkıda bulunurlar. Göz ile temasının tehlikleli olması için çok kısa boylu dalgalar olması gerekir, halk arasında " 5dk sürekli bakmayın kör olursunuz" geyiği sadece geyikten ibarettir, çok detayına inmeyip konuyu sulandırmamakla beraber uVC ışınlarının görevi kısaca budur demek isterim.
Şimdi gelelim nasıl uVA-uVB sağlayacağınıza; Türkiye'de kaliteli ve yaygın olarak bulunan ürünleri Exo-Terra'nın sattığını söylemeliyim bir hobici olarak. Eğer imkan varsa U.S.A'dan ZooMed ürünleri getirtilebilir, sürüngen ışıklandırması konusunda Dünya'nın 1 numarası ZooMed firmasıdır ve malesef ülkemize ithal eden birilerini bulmak çok zor.
Aşağıda Exo-Terra'nın sürüngenler için üretmiş olduğu ışık bazlı ürün listesini inceleyecek olursak;
mailto:/Forum/dosyalar/72533/16_5_2010_19_38_42_1.jpg
(*) Çok az içerir.
(**) Orta seviye içerir.
(***) Yüksek seviye içerir.
Kaplumbağalarınız çin en uygun uvA ve uvB nin Repti Glo 5.0'da olduğunu görebilirsiniz(Solar Glo ülkemizde bulunmadığı için saymıyorum.), ayrıca akkor lambaların da az miktarda uvA içerdiği aşikardır.
Teraryum, vivaryum ve paludaryumlarda çoğu zaman tek ışık kaynağı ile istediğimiz verimi elde edemeyiz, bunun için daha çok kombinasyonlar kullanmamız gerekcektir.Aşağıdaki tabloda görüldüğü gibi;
mailto:/Forum/dosyalar/72533/16_5_2010_20_17_29_1.jpg
Kırmızı yanaklı kaplumbağalar (bunun içine ayrıca Türkiye'de bulunan Çizgili Kaplumbağa ve Benekli Kaplumbağa türlerini de dahil edebiliriz)için full spektrum bir vivaryum aydınlatması sağlamak istiyorsanız bir adet akkor lamba, bir adet uvB lamba ve bir adet te günışığı(daylight) floresana ihtiyaç duyarsınız.
Buradaki hususlarda ihtiyacınız olan ürünleri tek tek tanıtacağım.
Öncelikle Akkor Lamba nedir onu tanıyalım;
Akkor lambalar asıl amacı ısı sonra da ışık vermek olan lambalardır. Kaplumbağalar soğukkanlı hayvanlar olduklarından vücut ısılarını dengede tutamazlar ve dışarıdan bir kaynaktan ısı almak zorundadırlar. Bu kaynak doğada güneş olup, evlerimizde ise yapay ışık kaynaklarıdır. Göze zarar vermeyen ve yüksek ısı yayan kaynaklar bu iş için makbuldür.
Bunlardan en yaygın bulunanları Neodymium Halojen lambalardır. İsmi gözünüzü korkutmasın, yapı marketlerden alacağınız 1-2 TL lik halojen lambalar (osram ve philips'in çok güzel lambaları var) işinizi görecektir.
Tabi tercihiniz uvA oranı biraz daha artırılmış olan Exo-Terra Sun Glo Halogen olursa daha iyi olur.Aşağıda resimlerini görebilirsiniz. Fiyatları 20 TL civarındadır.
mailto:/download/high_res/products/images/PT2180_Sun_Glo_Halogen_Spot.jpg
mailto:/download/high_res/products/images/PT2180_Sun_Glo_Halogen_Spot_Set.jpg
Watt tercihi kuru alan büyüklüğüne göre değişir, 60*30 luk bir alanı 50 watt bir lamba ısıtabilir.
Gece sıcaklıklarında aşırı düşüş yaşanıyorsa (normalden 10 derece altına düşen sıcaklıklar gibi) Exo-Terra Night Glokullanmanız gerekecektir, çok az ışık yayan bu ürün, yüksek oranda ısı vermektedir, böylece kaplumbağanız ani sıcaklık değişikliklerine bağlı hastalanmalara yakalanmayacak ve gelen ışık ta geceleri gözlerini rahatsız edip uykusuna mani olmayacaktır. Fiyatı 15-20 TL dir. Watt seçenekleri vardır. Gündüz ile gece sıcaklıklarını aynı watt ta lambalar seçerek dengeleyebilirsiniz ya da gece sıcaklıkları biraz daha düşük olabilir, bu sayede doğayı taklit edebilirsiniz.
Gelelim uvB lambalarına ;
uVB lambaları yukarıda da bahsettiğim gibi kaplumbağaların D3 vitamini sentezlemesine olanak sağlar, doğada bu işi Güneş yaparken evimizde uvB lambalara ihtiyaç duyarız. Kaplumbağalar için uygun uvB oranı %5 ile %8 arasındadır, bu sınırların altında veya üstünde kalan uvB oranları ya yetersiz ya da fazla gelecektir. Yeteri kadar uvB almayan bir kaplubmağa D3 sentezleyemez ve bir sürüngenin karşılaşabileceği en kötü hastalaklardan biri ile, Metabolik kabuk yumuşaması, karşılaşır. Bu hastalıkta kaplumbağanın iskelet sistemi zayıflar, kabuk iyice yumuşar ve kaplumbağada kalıcı deformasyonlar oluşur öyle ki elinizle bastırdığınızda, bastırdığınız yerin izi kabuk üzerinde görülebilir. Aşağıda kabuk yumuşamasına yakalanmış bir canlı resmi görebilirsiniz.
Kaplumbağanıza havuz gibi sürekli güneş alan yerlerde bakmıyorsanız, evi içi vivaryumlarda bakıyorsanız mutlaka uvB lamba almanız gerekir !
Bilinen iki tip uvB lambası çeşidi vardır:
1) Floresan Şeklinde olanlar
Bu tarz uvB ler daha çok tercih edilmekle beraber, çalıştırmak için balast ve startere ihtiyaç duyulur, kendinden balastlı gelenler de vardır(sera uvB) fakat Exo-Terra tercihimiz olduğu için sizin floresanı çalıştırmak için gerekli ekipmanlara ihtiyacınız olacakıtır, floresan şeklinde olanların artısı uvB yi daha uzun bir hat boyunca eşit olarak dağıtabilmeleridir. uvB ışınları dalga boyları kısa ışınlar olduklarından kullanıldıkları mesafe çok önemlidir,5.0 uvB ler etkin bir şekilde kullanabilmek için maksimum 25 cmden kullanılmalıdırlar, kullanıldıkça etksi azaldıklarından, ayda bir 1-2 cm kuru alana yaklaştırmaları tavsiye edilir. 10 cm'den de yakına inmeleri kaplumbağanızın onu kırmasına yol açabilir.
Floresandan çıkan uvB ışınlarının pratikte nasıl yayıldıklarını göstermek için aşağıda eklediğim şekli inceleyeblirsiniz.
mailto:/Forum/dosyalar/72533/16_5_2010_20_57_34_1.jpg
Reflektör kullanarak uvB nin etkisini 1.5-2 kat artırmak mümkündür, bunu aşağıda koyduğum grafikte görebilirsiniz.
Soldaki reflektörsüz, sağdaki reflektörlü
mailto:/Forum/dosyalar/72533/16_5_2010_21_4_43_1.jpg
Normal şartlarda sürüngenlerin cm2 başına ne kadar uvB ihtiyacı olduğu tam olarak bilinmemektedir, bu yüzden uvB metresi olanlar(yahoo groups'da uvB meter owners) ölçtükleri verileri kaydedip gelişime göre bir uw/cm2 oranı çıkartıyorlar, birçok ticari uvB lamba test edilip sonuçları paylaşılıyor, İngilizce'si iyi olanlar için linki koydum, gruba katılıp soru sorabilirler, şayet çok kaliteli araştırmacılar var. Yine sürüngenlerin ne kadar uv ye ihtiyacı olduğunu bilmek isteyenler için bir araştırma-tartışma linki de burada mevcuttur. Tartışmalar D3 sentezi ve uvB ilişkisi üzerinedir. Kan örnekleri incelenen canlılar, testler sonuncda durum analizi yapılmak için kullanılmıştır. Bu kısım çok akademik kaldığından hobicilere pek faydası dokunmayacağını düşünüyorum ve atılıyorum.
Türkiye'de bulabileceğiniz en iyi floresan lamba Exo-Terra Repti Glo 5.0'dır.
mailto:/images/Categoryimages/normal/p-35854-48184-reptile.jpg
mailto:/bilder/1/41417_1.jpg
Exo-Terra 5.0 ürününün internete satışı yapılıyor ve fiyatları 30-50 TL arası değişiyor(boylarına göre). Floresanlarda watt arttıkça verim artıyor, onu söylemekte fayda var. En iyi uvB çıkışı 60 cmlik floresanlarında yakalanıyor, araştırmalardan yorumladığımıza göre.
[size=small]Burada floresanların 105 saat yandıktan sonra elde edilen uW/cm2 değerlerini görebilirsiniz.
[/size]
Test sonuçlarına göre benim tavsiyem 20uW/cm2 altındaki uV oranlarının yetersiz olacağıdır. Bu yüzden 20 cm (8") üzerinde kullanmanızı tavsiye etmem. Bu kanıya birçok incelemenin sonunda vardığımı söylemeliyim, şu an inceledeğim tüm testleri hatırlayamıyorum, ama sıfır bilimsellikle de konuşmuyorum !
p.s: Genel olarak incelediğim testler uvB meter owners ve uvguide.com'un testleridir.
Exo Terra 5.0 ürününü incelediğimizde optimal kullanımda (günde 10-12 saat) maksimum 10 ay civarı gidebilir diyoruz, ama kimi ticari markalar 1 sene sonra 25 cmden 15 uw/cm2 bile verebiliyor. Grafikte görebilirsiniz.
Fakat, unutulmasın ki her zaman daha fazla UV demek daha iyisi demek değildir. Güneşli bir günde öğlen vakti ölçülen UVB değeri 270 uw/cm2'dir ve bu değer bir sınır olarak kabul edilebilir. Çoğu ticari marka uvB güçlülüğünü göstermek için bu sınırı aşıyor, hatta 2000 uw/cm2 sınırını aşanlar bile var(Exo-Terra'ya göre). Bu oran ciddi anlamda tehlikelidir. Bir sürüngenin günde 10-12 saat uvB ışığa maruz kaldığını kabul edersek ve bu ışığa sürekli maruz bırakırsak sanki bütün günü öğle vakti gibi kabul etmiş oluruz ve bu üst sınırda askıda kalmanın anamsız olduğunu görebiliriz. Kısacası bir ticari lambanın sürekli olarak 270 uw/cm2 ışın yaymasına gerek yoktur.
2)Kompakt lamba şeklinde olanlar
Bu ürünler pratik olması bakımından tercih edilselerde, uV ışınlarını yaymada floresanlar kadar başarılı olmadıklarından fazla tercih edilmezler. Türkiye'de bulunan tek marka Sylvania'dır. Ürün adı ise Sylvania Reptistar Minilynx'tir.
%6 uvB ve %8 uvB opsiyonları ile satılan ürün kaplumbağalarınızın uvB ihtiyacını karşılayacaktır.
Grafikte kompakt lambaların pratikte nasıl uvB yaydıklarını görebilirsiniz.
Soldaki reflektörsüz, ortadaki reflektörlü ve ızgasız, sağdaki ise reflektörlü ve ızgaralı
Kompakt lambaların mesafe ayarlaması daha kolay olduğundan, hobiciler rahat etmek açısından tercih edebilirler. Fakat yaydıkları ışın görüldüğü üzere az bir alana etki eder ve bu sebepten mesafe iyi ayarlanmalıdır.
Sonuç olarak tercihen iki farklı uvB modelinden herhangi birisi işinizi görmekle beraber, floresan tarzındakiler kanımca daha efektiftir.
S.S.S (Sıkça sorulan sorular)
-Kaplumbağamı düzenli güneşlendiriyorum, uVB lamba almasam olur mu ?
Cevap: Kaplumbağanızı vivaryumda besliyorsanız olmaz, güneşlendirmek için sürekli habitatından ayrılan kaplumbağa stres olur bu da onun açsından sağlıklı değildir, ayrıca kış aylarında kaplumbağanızın uvB ihtiyacı olacaktır, ihtiyacı karşılamak için mutlaka uvB lamba gerekecektir. uvB bir kere alınıp bitecek şey değildir, önemli olan düzenli alınmasıdır, bu da ancak ve ancak düzenli gelen bir uvB kaynağı ile olur.
- uvA ve uvB aynı şeyler midir ?
Cevap: Değillerdir, makaleyi okuyunuz.
-Petshoptan 10 TL'ye uvB aldım, iyi midir ?
Cevap: Muhtemelen kazıklandınız, uvB lambalar ucuz değildir, kimse size 30 TL nin altına uvB satmaz, uvB diye verdiği muhtelelen akkor lambadır.
-UVA ışınları zararlı mıdır ?
Cevap : Hayır, makaleyi okuyunuz.
-uvB ışınının yerine geçebilecek bir şey var mıdır ?
Cevap: Vardır, yapay D3 vitaminleri ile bu D3 sağlamak mümkündür, fakat D3 vitamininin doz aşımı direk öldürür. Bu yüzden sürekli kullanmak için doza çok çok dikkat etmeniz gerekir.
-uVB mikropları öldürmek için kullanılıyormuş, doğru mu ?
Cevap: Hayır, bahsi geçen ışın türü uVC dir. uVB ışınları D3 vitamini sentezi için kullanılır.
-Exo-Terra Repti Glo 2.0 aldım kaplumbağama, iyi bir uvB midir ?
Cevap: Exo-Terra Repti Glo 2.0 kaplumbağalar için yeterli uvB içermez, onun asıl vazifesi günışığı (daylight) sağlamaktır,uvB için Exo Terra Repti Glo 5.0 almanız gerekmektedir.
-uVB lamba sıcaklık verir mi ?
Cevap: Hayır, sıcaklık vermez. Sadece mavi-mor arası renkte ışık verir. Çok çok az ısınır ki bu da 1-2 cmden bile hissedilmez.
Herkese sağlıklı kaplumbağalar, bol uvB'li günler dilerim.
Kaan GÜLER
[/font]
[font=Verdana, Arial, Helvetica, sans-serif]
Öncelikle IŞIK NEDİR, kavramıyla başlamak istiyorum.
Işık Güneş'ten gelen enerjidir, yeryüzündeki bütün canlılar yaşamlarını Güneş'ten gelen bu enerjiye borçludular. Eğer Güneş'ten gelen bu daimi enerji olmasaydı, gezegenimiz bütün enerjisini çok kısa bir zamanda soğurup, tüm canlı neslinin aniden yok olmasına sebep olurdu.
Işık elektromanyetik bir dalgadır, doğası küçük elektromanyetik alanlar olan fotonların hareketlerine dayanmaktadır. Bu fotonlar çeşitli enerji seviyelerine göre gruplandırılırlar. Bunların arasında en bilineni görülebilir ışık seviyesidir. Bu spektrumda her dalga boyu farklı bir renkle gösterilir, örneğin Güneş'in rengi sarı gözükür, bu görülebilir ışık seviyesindeki en güçlü rengin sarı olması ile alakalıdır.
Tabi görülebilir ışığın yanında bir çok dalgaboyu daha vardır, bunların tamamına elektromanyetik spektrum adı verilir.
Işık bu anlatılanlardan çok daha kompleks bir yapıdır, fakat bizi ilgilendiren kısmı sürüngenler, özellikle kaplumbağalar, olduğu için üç başlıca ışık türünün ikisini konu olarak inceleyeceğim: ULTRAVİYOLE IŞINLARI, GÖRÜLEBİLİR IŞIK ve INFRARED IŞINLARI(incelenmeyecek) bu başlığın altında incelenecektir.
GÖRÜLEBİLİR IŞIK
Görülebilir ışık denince aklımıza gelen şey gece gündüz arasında fark edebildiğimiz renk değişiklikleridir, basitçe. Bu spektrum 390-700 nm arasındadır. Gözün görebildiği renk, ışığın dalga boyu ile alakalıdır, ne kadar güçlü bir ışık kaynağınız varsa, renkleri o kadar parlak görürsünüz. Ayrıca görülebilir ışık seviyesinde bilmemiz gereken bir önemli husus da ışığın sıcaklığıdır. Bu da Kelvin (K) ile gösterilir. Işık sıcaklıklarından bahsederken, düşük sıcaklıklar (kırmızı-sarı) 2500 Kelvin civarındayken (akkor lambalar), yüksek sıcaklıklar 4500K ve üzerine tekabül eder, ışık Kelvin'i arttıkça rek de beyaz ve mavi tonlarına doğru gider. Standart günışığı 5600 K civarındadır, bu 2000K dan 18000 K'ya kadar değişebilir(gün içi koşullara göre). Teraryumlarda ve akvaryumlarda doğal ışıklandıma taklit edilmek isteniyorsa, 6000 K 'lık floresanlar tercih edilmelidir. Hem teraryum canlıları he de bitkiler için uygun olan bu sıcaklık, teraryum bitkilerinin fotosentezi için de uygun spektrumdadır.
ULTRAVİYOLE IŞINLARI
Ultraviyole ya da UV elektromanyetik spektrumun yüksek enerjili kısmını oluşturur. Görülebilir ışık seviyesinin üzerindedir.
UV-Spektrumu üç ana başlık altında incelenir, bunlar dalgaboylarına göre sıralanmış UV türleridir:
.UVA dalga boyu en uzun olan A tarzı UV'dir. 320-400nm arasında değişen dalga boyu ile sürüngenler için çok önemli bir yere sahiptir.
.UVB dalga boyu orta seviye olan B tarzı UV'dir. 290-320nm arasında değişen dalga boyu ile sürüngenler için en önemli yere sahip olan UV türüdür.
.UVC dalga boyu en kısa olan C tarzı UV'dir. 180-290nm arasında değşen dalga boyu ile yaşayan tüm organizmalar için oldukça tehlikelidir.
---UVA : Yapılan araştırmlara göre UVA ışınları sürüngenlerin agnostik, üreme ve işaretçil davranışlarına önemli ölçüde katkı sağlıyor. Sürüngenler UVA ışık aralığını görebildiklerinden (320-400nm), UVA ışınları onların görüş biçimlerini etkiliyor. Yani, sürüngenizin yiyeceği ya da görebildiği herhangi bir nesne uvA spektrumu altında sürüngeninizin gözüne farklı gözüküyor. Sürüngenlerin işaretçil özelliklerinden biri olan renk değiştirme de bu sayede oluyor. UVA ışının yokluğunda sürüngeninizin doğal davranışları ve üretkenliği azalacaktır. Eğer sürüngeninizi üretmek ve onun uzun ömürlü olmasını istiyorsanız ona mutlaka uvA sağlamalısınız.
---UVB : UVB ışınları genelde 290-320 nm arasında tanımlanan ışınlardır, fakat 290-305 nm arasındaki bölüm en önemli olanıdır. Bu çok ta geniş olmayan spektrumda hayati olaylar döner, sürüngenler vücutlarında ki D3 vitamini 310 nm altındaki dalga boylarında sentezlerlerler. 310 nm üzerinde ise D3 sentezi durmakla beraber, vücütta var olan D3 te yıkıma uğrar. Bu sebeptendir ki vücut sıcaklığının D3 sentezi hızında kayda değer bir etkisi vardır.
---UVC : Sürüngenler ya da her hangi bir canlı için faydalı değildir. Sterilizasyonda kullanılır. Akvaryum için üretilen uvC filtreler, içerisinden geçen tüm canlı organizmaları yok etmek için tasarlanmışlardır. Bu sayede su sterilizasyonuna önemli bir katkıda bulunurlar. Göz ile temasının tehlikleli olması için çok kısa boylu dalgalar olması gerekir, halk arasında " 5dk sürekli bakmayın kör olursunuz" geyiği sadece geyikten ibarettir, çok detayına inmeyip konuyu sulandırmamakla beraber uVC ışınlarının görevi kısaca budur demek isterim.
Şimdi gelelim nasıl uVA-uVB sağlayacağınıza; Türkiye'de kaliteli ve yaygın olarak bulunan ürünleri Exo-Terra'nın sattığını söylemeliyim bir hobici olarak. Eğer imkan varsa U.S.A'dan ZooMed ürünleri getirtilebilir, sürüngen ışıklandırması konusunda Dünya'nın 1 numarası ZooMed firmasıdır ve malesef ülkemize ithal eden birilerini bulmak çok zor.
Aşağıda Exo-Terra'nın sürüngenler için üretmiş olduğu ışık bazlı ürün listesini inceleyecek olursak;
mailto:/Forum/dosyalar/72533/16_5_2010_19_38_42_1.jpg
(*) Çok az içerir.
(**) Orta seviye içerir.
(***) Yüksek seviye içerir.
Kaplumbağalarınız çin en uygun uvA ve uvB nin Repti Glo 5.0'da olduğunu görebilirsiniz(Solar Glo ülkemizde bulunmadığı için saymıyorum.), ayrıca akkor lambaların da az miktarda uvA içerdiği aşikardır.
Teraryum, vivaryum ve paludaryumlarda çoğu zaman tek ışık kaynağı ile istediğimiz verimi elde edemeyiz, bunun için daha çok kombinasyonlar kullanmamız gerekcektir.Aşağıdaki tabloda görüldüğü gibi;
mailto:/Forum/dosyalar/72533/16_5_2010_20_17_29_1.jpg
Kırmızı yanaklı kaplumbağalar (bunun içine ayrıca Türkiye'de bulunan Çizgili Kaplumbağa ve Benekli Kaplumbağa türlerini de dahil edebiliriz)için full spektrum bir vivaryum aydınlatması sağlamak istiyorsanız bir adet akkor lamba, bir adet uvB lamba ve bir adet te günışığı(daylight) floresana ihtiyaç duyarsınız.
Buradaki hususlarda ihtiyacınız olan ürünleri tek tek tanıtacağım.
Öncelikle Akkor Lamba nedir onu tanıyalım;
Akkor lambalar asıl amacı ısı sonra da ışık vermek olan lambalardır. Kaplumbağalar soğukkanlı hayvanlar olduklarından vücut ısılarını dengede tutamazlar ve dışarıdan bir kaynaktan ısı almak zorundadırlar. Bu kaynak doğada güneş olup, evlerimizde ise yapay ışık kaynaklarıdır. Göze zarar vermeyen ve yüksek ısı yayan kaynaklar bu iş için makbuldür.
Bunlardan en yaygın bulunanları Neodymium Halojen lambalardır. İsmi gözünüzü korkutmasın, yapı marketlerden alacağınız 1-2 TL lik halojen lambalar (osram ve philips'in çok güzel lambaları var) işinizi görecektir.
Tabi tercihiniz uvA oranı biraz daha artırılmış olan Exo-Terra Sun Glo Halogen olursa daha iyi olur.Aşağıda resimlerini görebilirsiniz. Fiyatları 20 TL civarındadır.
mailto:/download/high_res/products/images/PT2180_Sun_Glo_Halogen_Spot.jpg
mailto:/download/high_res/products/images/PT2180_Sun_Glo_Halogen_Spot_Set.jpg
Watt tercihi kuru alan büyüklüğüne göre değişir, 60*30 luk bir alanı 50 watt bir lamba ısıtabilir.
Gece sıcaklıklarında aşırı düşüş yaşanıyorsa (normalden 10 derece altına düşen sıcaklıklar gibi) Exo-Terra Night Glokullanmanız gerekecektir, çok az ışık yayan bu ürün, yüksek oranda ısı vermektedir, böylece kaplumbağanız ani sıcaklık değişikliklerine bağlı hastalanmalara yakalanmayacak ve gelen ışık ta geceleri gözlerini rahatsız edip uykusuna mani olmayacaktır. Fiyatı 15-20 TL dir. Watt seçenekleri vardır. Gündüz ile gece sıcaklıklarını aynı watt ta lambalar seçerek dengeleyebilirsiniz ya da gece sıcaklıkları biraz daha düşük olabilir, bu sayede doğayı taklit edebilirsiniz.
Gelelim uvB lambalarına ;
uVB lambaları yukarıda da bahsettiğim gibi kaplumbağaların D3 vitamini sentezlemesine olanak sağlar, doğada bu işi Güneş yaparken evimizde uvB lambalara ihtiyaç duyarız. Kaplumbağalar için uygun uvB oranı %5 ile %8 arasındadır, bu sınırların altında veya üstünde kalan uvB oranları ya yetersiz ya da fazla gelecektir. Yeteri kadar uvB almayan bir kaplubmağa D3 sentezleyemez ve bir sürüngenin karşılaşabileceği en kötü hastalaklardan biri ile, Metabolik kabuk yumuşaması, karşılaşır. Bu hastalıkta kaplumbağanın iskelet sistemi zayıflar, kabuk iyice yumuşar ve kaplumbağada kalıcı deformasyonlar oluşur öyle ki elinizle bastırdığınızda, bastırdığınız yerin izi kabuk üzerinde görülebilir. Aşağıda kabuk yumuşamasına yakalanmış bir canlı resmi görebilirsiniz.
Kaplumbağanıza havuz gibi sürekli güneş alan yerlerde bakmıyorsanız, evi içi vivaryumlarda bakıyorsanız mutlaka uvB lamba almanız gerekir !
Bilinen iki tip uvB lambası çeşidi vardır:
1) Floresan Şeklinde olanlar
Bu tarz uvB ler daha çok tercih edilmekle beraber, çalıştırmak için balast ve startere ihtiyaç duyulur, kendinden balastlı gelenler de vardır(sera uvB) fakat Exo-Terra tercihimiz olduğu için sizin floresanı çalıştırmak için gerekli ekipmanlara ihtiyacınız olacakıtır, floresan şeklinde olanların artısı uvB yi daha uzun bir hat boyunca eşit olarak dağıtabilmeleridir. uvB ışınları dalga boyları kısa ışınlar olduklarından kullanıldıkları mesafe çok önemlidir,5.0 uvB ler etkin bir şekilde kullanabilmek için maksimum 25 cmden kullanılmalıdırlar, kullanıldıkça etksi azaldıklarından, ayda bir 1-2 cm kuru alana yaklaştırmaları tavsiye edilir. 10 cm'den de yakına inmeleri kaplumbağanızın onu kırmasına yol açabilir.
Floresandan çıkan uvB ışınlarının pratikte nasıl yayıldıklarını göstermek için aşağıda eklediğim şekli inceleyeblirsiniz.
mailto:/Forum/dosyalar/72533/16_5_2010_20_57_34_1.jpg
Reflektör kullanarak uvB nin etkisini 1.5-2 kat artırmak mümkündür, bunu aşağıda koyduğum grafikte görebilirsiniz.
Soldaki reflektörsüz, sağdaki reflektörlü
mailto:/Forum/dosyalar/72533/16_5_2010_21_4_43_1.jpg
Normal şartlarda sürüngenlerin cm2 başına ne kadar uvB ihtiyacı olduğu tam olarak bilinmemektedir, bu yüzden uvB metresi olanlar(yahoo groups'da uvB meter owners) ölçtükleri verileri kaydedip gelişime göre bir uw/cm2 oranı çıkartıyorlar, birçok ticari uvB lamba test edilip sonuçları paylaşılıyor, İngilizce'si iyi olanlar için linki koydum, gruba katılıp soru sorabilirler, şayet çok kaliteli araştırmacılar var. Yine sürüngenlerin ne kadar uv ye ihtiyacı olduğunu bilmek isteyenler için bir araştırma-tartışma linki de burada mevcuttur. Tartışmalar D3 sentezi ve uvB ilişkisi üzerinedir. Kan örnekleri incelenen canlılar, testler sonuncda durum analizi yapılmak için kullanılmıştır. Bu kısım çok akademik kaldığından hobicilere pek faydası dokunmayacağını düşünüyorum ve atılıyorum.
Türkiye'de bulabileceğiniz en iyi floresan lamba Exo-Terra Repti Glo 5.0'dır.
mailto:/images/Categoryimages/normal/p-35854-48184-reptile.jpg
mailto:/bilder/1/41417_1.jpg
Exo-Terra 5.0 ürününün internete satışı yapılıyor ve fiyatları 30-50 TL arası değişiyor(boylarına göre). Floresanlarda watt arttıkça verim artıyor, onu söylemekte fayda var. En iyi uvB çıkışı 60 cmlik floresanlarında yakalanıyor, araştırmalardan yorumladığımıza göre.
[size=small]Burada floresanların 105 saat yandıktan sonra elde edilen uW/cm2 değerlerini görebilirsiniz.
[/size]
Test sonuçlarına göre benim tavsiyem 20uW/cm2 altındaki uV oranlarının yetersiz olacağıdır. Bu yüzden 20 cm (8") üzerinde kullanmanızı tavsiye etmem. Bu kanıya birçok incelemenin sonunda vardığımı söylemeliyim, şu an inceledeğim tüm testleri hatırlayamıyorum, ama sıfır bilimsellikle de konuşmuyorum !
p.s: Genel olarak incelediğim testler uvB meter owners ve uvguide.com'un testleridir.
Exo Terra 5.0 ürününü incelediğimizde optimal kullanımda (günde 10-12 saat) maksimum 10 ay civarı gidebilir diyoruz, ama kimi ticari markalar 1 sene sonra 25 cmden 15 uw/cm2 bile verebiliyor. Grafikte görebilirsiniz.
Fakat, unutulmasın ki her zaman daha fazla UV demek daha iyisi demek değildir. Güneşli bir günde öğlen vakti ölçülen UVB değeri 270 uw/cm2'dir ve bu değer bir sınır olarak kabul edilebilir. Çoğu ticari marka uvB güçlülüğünü göstermek için bu sınırı aşıyor, hatta 2000 uw/cm2 sınırını aşanlar bile var(Exo-Terra'ya göre). Bu oran ciddi anlamda tehlikelidir. Bir sürüngenin günde 10-12 saat uvB ışığa maruz kaldığını kabul edersek ve bu ışığa sürekli maruz bırakırsak sanki bütün günü öğle vakti gibi kabul etmiş oluruz ve bu üst sınırda askıda kalmanın anamsız olduğunu görebiliriz. Kısacası bir ticari lambanın sürekli olarak 270 uw/cm2 ışın yaymasına gerek yoktur.
2)Kompakt lamba şeklinde olanlar
Bu ürünler pratik olması bakımından tercih edilselerde, uV ışınlarını yaymada floresanlar kadar başarılı olmadıklarından fazla tercih edilmezler. Türkiye'de bulunan tek marka Sylvania'dır. Ürün adı ise Sylvania Reptistar Minilynx'tir.
%6 uvB ve %8 uvB opsiyonları ile satılan ürün kaplumbağalarınızın uvB ihtiyacını karşılayacaktır.
Grafikte kompakt lambaların pratikte nasıl uvB yaydıklarını görebilirsiniz.
Soldaki reflektörsüz, ortadaki reflektörlü ve ızgasız, sağdaki ise reflektörlü ve ızgaralı
Kompakt lambaların mesafe ayarlaması daha kolay olduğundan, hobiciler rahat etmek açısından tercih edebilirler. Fakat yaydıkları ışın görüldüğü üzere az bir alana etki eder ve bu sebepten mesafe iyi ayarlanmalıdır.
Sonuç olarak tercihen iki farklı uvB modelinden herhangi birisi işinizi görmekle beraber, floresan tarzındakiler kanımca daha efektiftir.
S.S.S (Sıkça sorulan sorular)
-Kaplumbağamı düzenli güneşlendiriyorum, uVB lamba almasam olur mu ?
Cevap: Kaplumbağanızı vivaryumda besliyorsanız olmaz, güneşlendirmek için sürekli habitatından ayrılan kaplumbağa stres olur bu da onun açsından sağlıklı değildir, ayrıca kış aylarında kaplumbağanızın uvB ihtiyacı olacaktır, ihtiyacı karşılamak için mutlaka uvB lamba gerekecektir. uvB bir kere alınıp bitecek şey değildir, önemli olan düzenli alınmasıdır, bu da ancak ve ancak düzenli gelen bir uvB kaynağı ile olur.
- uvA ve uvB aynı şeyler midir ?
Cevap: Değillerdir, makaleyi okuyunuz.
-Petshoptan 10 TL'ye uvB aldım, iyi midir ?
Cevap: Muhtemelen kazıklandınız, uvB lambalar ucuz değildir, kimse size 30 TL nin altına uvB satmaz, uvB diye verdiği muhtelelen akkor lambadır.
-UVA ışınları zararlı mıdır ?
Cevap : Hayır, makaleyi okuyunuz.
-uvB ışınının yerine geçebilecek bir şey var mıdır ?
Cevap: Vardır, yapay D3 vitaminleri ile bu D3 sağlamak mümkündür, fakat D3 vitamininin doz aşımı direk öldürür. Bu yüzden sürekli kullanmak için doza çok çok dikkat etmeniz gerekir.
-uVB mikropları öldürmek için kullanılıyormuş, doğru mu ?
Cevap: Hayır, bahsi geçen ışın türü uVC dir. uVB ışınları D3 vitamini sentezi için kullanılır.
-Exo-Terra Repti Glo 2.0 aldım kaplumbağama, iyi bir uvB midir ?
Cevap: Exo-Terra Repti Glo 2.0 kaplumbağalar için yeterli uvB içermez, onun asıl vazifesi günışığı (daylight) sağlamaktır,uvB için Exo Terra Repti Glo 5.0 almanız gerekmektedir.
-uVB lamba sıcaklık verir mi ?
Cevap: Hayır, sıcaklık vermez. Sadece mavi-mor arası renkte ışık verir. Çok çok az ısınır ki bu da 1-2 cmden bile hissedilmez.
Herkese sağlıklı kaplumbağalar, bol uvB'li günler dilerim.
Kaan GÜLER
[/font]
